OOP hay còn gọi là lập trình hướng đối tượng, là một mô hình dựa trên các khái niệm của “đối tượng’’ được tạo ra khuôn mẫu của các lớp.

4 nguyên tắc vàng của OOP trong Java mà mọi lập trình viên phải biết.

Trong thế giới lập trình hiện đại, nơi mà phần mềm ngày càng phức tạp và yêu cầu thay đổi liên tục, việc viết mã sạch, dễ hiểu và dễ bảo trì không còn là lựa chọn mà là bắt buộc. Java với triết lý lập trình hướng đối tượng (OOP) mạnh mẽ, chính là công cụ đắc lực giúp bạn đạt được điều đó.

Nhưng để thực sự làm chủ OOP trong Java, bạn cần hiểu rõ và vận dụng thành thạo 4 nguyên tắc vàng đó là: Đóng gói, Kế thừa, Đa hình, Trừu tượng.

1. Đóng Gói (Encapsulation)

Tính đóng gói cho phép chúng ta giấu thông tin của đối tượng và chỉ cho phép các phương thức được định nghĩa trong lớp đó mới có thể truy cập và sử dụng các thuộc tính và phương thức đó. Nó giúp che dấu và bảo vệ dữ liệu bên trong đối tượng khỏi truy cập trực tiếp từ bên ngoài. Điều này giúp giảm thiểu sự phụ thuộc giữa các đối tượng và tăng tính bảo mật cho chương trình.

Trong Java, tính đóng gói được thực hiện bằng cách sử dụng các từ khóa truy cập (access modifiers), điều khiển khả năng nhìn thấy của biến và phương thức trong một lớp. Ba từ khóa truy cập trong Java bao gồm:

• Bảo vệ dữ liệu khỏi bị thay đổi ngoài ý muốn.

• Dễ dàng kiểm soát logic khi truy cập hoặc cập nhật dữ liệu.

• Giảm sự phụ thuộc giữa các phần của chương trình.

2. Kế Thừa (Inheritance)

Tính kế thừa cho phép xây dựng các lớp mới trên cơ sở của lớp hiện có. Lớp mới (con) sẽ được kế thừa các thuộc tính và phương thức của lớp cha. Nó tương tự một đứa trẻ sẽ kế thừa các đặc điểm như màu da, màu tóc, cách nói chuyện…của cha mẹ. Việc sử dụng kế thừa giúp tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong việc lập trình và giảm thiểu lỗi lặp lại. Nó cũng giúp tăng tính tái sử dụng của mã lập trình.

3. Đa Hình (Polymorphism)

Tính đa hình là khả năng của đối tượng thể hiện các hành vi khác nhau khi được gọi bằng cùng một phương thức. Nó cho phép các đối tượng của các lớp khác nhau có thể đáp ứng một cách khác nhau với cùng một phương thức. 

Tính đa hình giúp làm giảm sự phức tạp của mã lập trình, tăng tính linh hoạt của chương trình và giảm thiểu lỗi lặp lại.

Tính đa hình được thể hiện thông qua việc sử dụng phương thức ghi đè (override) và nạp chồng (overload):

• Trong ghi đè (override), lớp con thay đổi lại một phương thức đã được định nghĩa trong lớp cha. Khi một đối tượng của lớp con gọi phương thức đó, nó sẽ thực thi phương thức mới của lớp con thay vì phương thức cũ của lớp cha.

• Trong nạp chồng (overload), một phương thức duy nhất có thể thực hiện các chức năng khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh trong đó nó được gọi.

4. Trừu tượng (Abstraction)

Trừu tượng là nguyên tắc cuối cùng trong 4 nguyên tắc OOP Java chúng ta tìm hiểu trong bài viết này. Tính trừu tượng cho phép chúng ta tạo ra các lớp trừu tượng mà không cần cung cấp các triển khai cụ thể cho các phương thức của chúng. 

Việc sử dụng tính trừu tượng giúp tăng tính linh hoạt của chương trình, cho phép chúng ta dễ dàng thay đổi hoặc thêm mới các phương thức mà không ảnh hưởng đến các lớp khác trong chương trình. Nó cũng giúp giảm sự phức tạp của mã lập trình bằng cách tập trung vào các hành động cần thiết của đối tượng mà không cần quan tâm đến các chi tiết cài đặt cụ thể.

Bạn có thể đạt được trừu tượng thông qua hai cơ chế chính:

• Abstract class trong Java (Lớp trừu tượng) giúp đạt được tính trừu tượng từ 0 đến 100%.

• Interfaces trong Java (giao diện) giúp đạt tính trừu tượng đến 100%.